بهترین زمان برای مطالعه چه وقتی است؟ درس خواندن شب بهتر است یا صبح ؟ با وجودی که تحقیقات مختلفی درباره بهترین زمان برای مطالعه انجام شده است ولی نتایج ضد و نقیض است.

به عنوان مثال تحقیقی که در سایت بایومدسنتر منتشر شده نشان داده است که دیر خوابیدن باعث کاهش نمرات می شود چرا باعث خواب آلودگی در طول شده و تاثیر منفی بر عملکرد تحصیلی افرد دارد. 

تحقیق دیگری که در مجله علوم طبیعی منتشر شده نشان داده که رابطه ای بین زمان مطالعه دانشجویان و وضعیت تحصیلی آن ها وجود ندارد. 

از نظر علمی چرخه هوشیاری و تمرکز ما با ریتم های دایره ای کنترل می شود که در واقع چرخه خواب و بیداری ما را تشکیل می دهند. براساس چرخه هوشیاری زمان گرسنگی ، خستگی ، زمان کار و مطالعه ما تعیین می شود. 

فایده مطالعه در روز
درس خواندن در روز مخصوصا صبح زود بازدهی زیادی نسبت به شب دارد ولی مهم ترین نکته این است که چه زمانی ذهن شما تمرکز بالاتری دارد. 

افرادی که معتقدند مطالعه در روز بهتر است بیان میکنند که صبح ها ذهن تازه است و با خوردن صبحانه انرژی اش تامین می شود. خورشید در طیفی می تابد که برای بینایی مناسب است و کتابخانه ها و سالن های مطالعه باز هستند. 

فواید مطالعه در صبح عبارتند از :

- شادابی صبح و عدم خستگی

- عدم وجود افکار پریشان و تمرکز بالاتر

- باز بودن ذهن و قدرت گیرایی بالاتر نسبت به ساعات دیگر روز

- آرامش بالا

- احساس خوشنودی و افزایش اعتماد به نفس

- داشتن انرژی و انگیزه بیشتر

- فراموشی کمتر و تثبیت بهتر مطالب در ذهن
فایده مطالعه در شب
عده زیادی از دانشجویان و دانش آموزان مطالعه در شب را ترجیح می دهند. سکوت و آرامش شب ، آرامش ذهن و بدن و کشفیات زیادی که در آخر شب حاصل شده اند به نفع کسانی است که مطالعه در شب را ترجیح می دهند. 

مطالعه در شب مخصوص افرادیست که به شب زنده داری عادت دارند . مهم ترین فواید مطالعه در شب عبارتند از :

- سکوت شب و افزایش آرامش

- تنهایی و افزایش تمرکز

- پردازش مطالب در خواب بعد از مطالعه

- عدم ورود مطالب جدید بعد از مطالعه به مغز

- افزایش یادآوری

درس خواندن در شب و روز از نظر علمی 
از نظر علمی چرخه فعالیت افراد میتواند با هم متفاوت باشد و الگوی بهترین زمان برای مطالعه در افراد مختلف میتواند متفاوت باشد.

برخی افراد صبح ساعت 7 بیدار می شوند و تا 10 صبح انرژی شان در حداکثر حالت ممکن است سپس کمی احساس خستگی میکنند و بعد از استراحت دوباره ساعت 3 بعد از ظهر انرژی دارند و مشغول کار و فعالیت روزانه می شوند. این گروه ساز و کار روزانه دارند. 

عده ای دیگر تا ظهر احساس خستگی میکنند و از ساعت 3 بعد از ظهر به بعد سرحال هستند و بعد از ان نیاز به کمی استراحت دارند و دوباره ساعت 7 سرحال می شوند ، این دست ساز و کار شبانه دارند. 

تحقیقات نشان داده است که افراد جوان تر نسبت به بزرگترها شب بیداری را ترجیح می دهند. از 30 سالگی به بعد فقط 2 درصد دانشجویان مطالعه در شب را ترجیح می دهند و 88 درصد آن ها مطالعه در روز را انتخاب میکنند.

افراد جوان تر از آنجا که بیشتر شب ها بیرون می روند و از دستگاه های هوشمند که نور مصنوعی تولید میکنند بیشتر استفاده می کند ، چرخه خواب طبیعی شان دچار اختلال شده و شب ها بیدار تر و سرحال تر هستند. 
بهترین زمان مطالعه 
مهم ترین نکته ای که باید قبل از بهترین زمان مطالعه در نظر بگیرید داشتن خواب کافی و سپس توجه به ساز و کار بدنتان است. 

افراد جوان که سبک زندگی شان فعالیت بیشتری دارد معمولا شبها را برای مطالعه مناسب تر می بینند و افراد بزرگسال از آنجا که به مرور زمان برای کار روزانه آمادگی بیشتری پیدا کرده اند مطالعه در روز برایشان مناسب تر است. 
سبک زندگی افراد نقشی تعیین کننده در بهترین زمان مطالعه شان دارد ، افرادی که عادت به شب زنده داری دارندو اغلب تا دیر وقت بیدارند ، از آنجا که تغییر سبک زندگیشان کار سختی است ، پیشنهاد می شود شب ها مطالعه کند ولی افرادی که سحرخیر هستند و صبح زود بیدار می شوند ، هنگام صبح بهترین زمان مطالعه برای انها است. 

به طور کلی زمانی که از نظر روحی و جسمی آمادگی دارید بهترین زمان مطالعه برای شما است ، با این حال بهتر است با واکنش های بدن در طول ساعات مختلف شبانه روز آشنا باشید:

• ساعت 3 – 6 صبح : در این ساعات مغز انسان در فعال ترین حالت قرار دارد.

• ساعت 6 – 10 صبح : مغز از افکار و انرژی های منفی خالی است و آماده یادگیری مطالب جدید است. 

• ساعت 10 – 12 : به مرور از انرژی کاهش پیدا میکند و بازدهی مغز کمی از صبح زود کمتر می شود ولی هنوز دارای انرژی مطلوب برای یادگیری است. 

• ساعت 12 – 15 : بازدهی مغز شدیدا کاهش پیدا میکند و نیاز به استراحت دارد. بهترین زمان برای استراحت و صرف ناهار است. 

• ساعت 15 – 18 : بعد از استراحت مغز دوباره فعال شده و آمدگی لازم برای کسب اطلاعات را بدست می آورد و بهترین زمان برای حل تمرین و تثبیت مطالبی است که صبح زود خوانده اید. 

• ساعت 18 – 21 : فعالیت مغز شدیدا کاهش پیدا کرده و خسته است ، اکثر مشاوران توصیه میکنند در این زمان از محل مطالعه خارج شده و کمی ا فکارتان را آزاد کنید. 

• ساعت 21 – 24 : مغز کمی ریکاوری شده ولی بازدهی صبح را  ندارد با این حال میتواند مطالب جدید خواند یا مطالب قبلی را تثبیت کرد. به طور کلی توصیه می شود ساعت 23 – 24 بخوابید تا صبح زود انرژی کافی برای مطالعه داشته باشید. 

نکاتی که برای درس خواندن در روز باید رعایت کنید
برای این که هنگام مطالعه در روز و به خصوص صبح زود بیشترین راندمان را داشته باشید باید یک سری نکات را رعایت کنید. 

• برنامه ریزی : برای زندگی و درس خواندنتان برنامه ریزی داشته باشید.

• ورزش صبح گاهی : حتما قبل از مطالعه صبح زود نیم ساعت ورزش کنید ، این کار باعث می شود اعتماد به نفستان افزایش پیدا کرده ، انرژی و قدتر بدنی بالا برود و در بلند مدت بدنی خوش فرم و متناسب داشته باشید. 

• تغذیه مناسب : بعد از ورزش باید یک صبحانه مقوی بخورید تا کالری مصرفی هنگام ورزش جبران شود و احساس گرسنگی  مانع از تمرکزتان هنگام مطالعه نشود. مطالعه انرژی زیادی از مغزتان می گیرد . مغز شما برای یادگیری نیاز به کالری  دارد که باید با صبحانه تامین شود. 

• مدیتیشن : یکی از کارهای مفید بعد از ورزش مدیتیشن است. مدیتیشن نوعی ورزش ذهنی است که به افزایش تمرکز ذهن و کنترل افکار منفی کمک میکند. 

نکاتی که برای درس خواندن در شب باید رعایت کنید
بزرگترین ریسکی که درس خواندن در شب به همراه دارد ، پرت شدن حواس از ساعت و بروز کم خوابی است که دشمن بزرگی برای یادگیری محسوب می شود. 

مصرف کافئین یکی از وسوسه های شب امتحان است. از آنجا که کافئین 4 ساعت طول می کشد تا از سیستم بدن خارج شود با این که بعد از نوشیدن قهوه ممکن است سریعا تمرکز و هوشیاریتان را بدست آورید ولی برای خوابیدن به مشکل خواهید خورد.

اگر جزو افرادی هستید که ترجیح می دهند شب ها درس بخوانند باید به نکات زیر توجه کنید:

• برنامه ریزی داشته باشید : برای درست خواندن در شب یک برنامه مشخص داشته باشید تا بدنتان به این روند عادت کند و بازدهی حداکثری داشته باشید. اگر چند بار در شب و چند بار در روز درس بخوانید ، بدنتان گیج می شود. بنابراین یکی را انتخاب کرده و به همان روند ادامه دهید. 

• استراحت کافی : درس خواندن در شب نباید باعث کم خوابی شما شود. کلید موفقیت در درس خواندن ذهنی است که به اندازه کافی استراحت کند. بنابرین از ساعت خوابتان کم نکنید و در طور روز چرت بزنید. 

• نور کافی داشته باشید : درس خواندن درشب باید همراه با نور کافی باشد ، این کار باعث پیشرفت در روند درس خواندن می شود. 

• مدیریت زمان : احتمال این که شبها ساعت از دستتان در برود زیاد است بنابراین یک جدول درسی زمان بندی شده داشته باشید و زمان های استراحتتان را مشخص کنید. میتوانید به ازای هر 50 دقیقه درس خواندن 5 – 10 دقیقه استراحت کنید.

• موسیقی بی کلام : یکی از مزیت های درس خواندن در شب افزایش سطح خلاقیت است. بسیاری بر این باورند که خلاقیت در شب ها بیشتر می شود به همین دلیل است که اغلب هنرمندان به شب کاری علاقه دارند. استفاده از موسیقی بی کلام که به شما انگیزه می دهد میتواند تا میزان زیادی حواس پرتی شما را کاهش دهد و خلاقیت را با مطالعه ادغام کند.